کد مطلب:211017 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:125
پراکندگی رجال حدیث
شاگردان مكتب جعفری و اصحاب امام صادق علیه السلام در طول 35 سال از اطراف و اكناف عالم به مدینه یا بغداد می آمدند و از محضر امام علیه السلام استفاده می كردند چنانچه در جلد اول اشاره شد در مدت امامت حضرت صادق علیه السلام چهار سال در عراق در حیره و كوفه و بغداد بودند كه از اطراف عالم اسلامی رجال طالب علم و فضیلت به محضر او می شتافتند و از مدرسه جعفری بهره مند می شدند و لذا در نام اصحاب و شاگردان و روات حدیث - غربی كه از اندلس آمده بودند - آفریقائی - ایرانی كه خراسانی - كرمانی - شیرازی - اصفهانی زیاد در آنها دیده می شود و همچنین افغانی - ترك - مازندرانی و غیره بودند كه این ها می آمدند یك دوره از محضر درس فقه كه هدف اصلی بود فرامی گرفتند و برمی گشتند به اوطان خودشان و در اثر پراكنده گی علمای رجال نتوانستند اسامی آنها را ضبط كنند زیرا بنا نبود با سازمان اداری شروع شود كه هر كس وارد می شود نام و نشانی و خانوادگی او ضبط و ثبت گردد تا معلوم شود كه چند محصل در این مدرسه مانند دبیرستان ها و دانشكده های امروز بوده است و یكی از مشكلات جمع احادیث همین نداشتن سازمان بوده و لذا باید از این عده كه توانسته اسامی چهار هزار و پانصد نفر را ضبط كند بسیار تقدیر نموده و برای او طلب مغفرت و اجر جزیل درخواست كرد.
برای مثال از عصر معاصر مثلا حوزه درس نجف مرحوم آخوند ملا محمد كاظم خراسانی كه در اوایل این قرن بزرگترین حوزه علمی جهان اسلام بوده در مدت سی سال مردم دانشمند جهان برای درك درس آخوند محقق خراسانی به نجف می شتافتند و یكی دو نفر از كسانی كه ملازمت و مصاحبت داشت آنها را احصاء نموده بالغ بر دو هزار مجتهد مسلم كه هر یك در حوزه خود زمام روحانیت و ابدیت داشته و افتخار به درك درس آخوند و دانشگاه تشیع در نجف می نمودند وجود داشته اند - یا حوزه درس مرحوم آقا سید ابوالحسن اصفهانی در طول 27 سال ریاست عالم تشیع هزاران نفر از محضر ایشان استفاده
[ صفحه 109]
كرده و در اطراف عالم پراكنده شده اند همین دایره را بزرگ كنید با این تفاوت كه همه آوازه ها از شه بوده مدرسه ی امام جعفر صادق در این مدت تحقیقا بیش از دوازده هزار دانشمند متخصص در فنون علوم اسلامی به اكناف عالم پراكنده شده اند كه احصائیه آنها مشكل بلكه محال است و چون كتب تألیفی و تصنیفی آنها نیز در دسترس نبوده و تحولات تاریخی جهان و جنگها و تطورات آثار را از بین برده است استقصا محال به نظر آمده به علاوه كه از آن عصر تا قرن پیش ارتباط طرق و وسایل حمل و نقل و اخبار و استخبار مشكل بوده میسر نگردیده از همه آثار آنها استفاده كرده و به همه كتب دسترسی یافت روی این اصل مبانی و اصول علمی و مسانید حدیث مشكل به دست آمد.
مردانی كه در قرن سوم و چهارم همت گماشت بتهیه فهرست كتب رجال مانند شیخ طوسی - شیخ نجاشی - كه الحق فهرست آنها بس قابل تقدیر و ارزش است و پس از آنها جمع دیگری به تكمیل و استدراك پرداخته كتب رجالی نوشته شد مانند ابن شهرآشوب و علامه حلی و غیره كه هزاران كتاب رجال و حدیث نگاشته شده است - و در كتاب الذریعه الی تصانیف الشیعه اسامی كتب و در كتاب اسناد المصفی الی آل المصطفی كه هر دو از اثر فكر بكر علامه محترم آقای حاجی شیخ آغا بزرگ تهرانی است نام رجال حدیث نقل شده است. [1] .
برای مثال از عصر معاصر مثلا حوزه درس نجف مرحوم آخوند ملا محمد كاظم خراسانی كه در اوایل این قرن بزرگترین حوزه علمی جهان اسلام بوده در مدت سی سال مردم دانشمند جهان برای درك درس آخوند محقق خراسانی به نجف می شتافتند و یكی دو نفر از كسانی كه ملازمت و مصاحبت داشت آنها را احصاء نموده بالغ بر دو هزار مجتهد مسلم كه هر یك در حوزه خود زمام روحانیت و ابدیت داشته و افتخار به درك درس آخوند و دانشگاه تشیع در نجف می نمودند وجود داشته اند - یا حوزه درس مرحوم آقا سید ابوالحسن اصفهانی در طول 27 سال ریاست عالم تشیع هزاران نفر از محضر ایشان استفاده
[ صفحه 109]
كرده و در اطراف عالم پراكنده شده اند همین دایره را بزرگ كنید با این تفاوت كه همه آوازه ها از شه بوده مدرسه ی امام جعفر صادق در این مدت تحقیقا بیش از دوازده هزار دانشمند متخصص در فنون علوم اسلامی به اكناف عالم پراكنده شده اند كه احصائیه آنها مشكل بلكه محال است و چون كتب تألیفی و تصنیفی آنها نیز در دسترس نبوده و تحولات تاریخی جهان و جنگها و تطورات آثار را از بین برده است استقصا محال به نظر آمده به علاوه كه از آن عصر تا قرن پیش ارتباط طرق و وسایل حمل و نقل و اخبار و استخبار مشكل بوده میسر نگردیده از همه آثار آنها استفاده كرده و به همه كتب دسترسی یافت روی این اصل مبانی و اصول علمی و مسانید حدیث مشكل به دست آمد.
مردانی كه در قرن سوم و چهارم همت گماشت بتهیه فهرست كتب رجال مانند شیخ طوسی - شیخ نجاشی - كه الحق فهرست آنها بس قابل تقدیر و ارزش است و پس از آنها جمع دیگری به تكمیل و استدراك پرداخته كتب رجالی نوشته شد مانند ابن شهرآشوب و علامه حلی و غیره كه هزاران كتاب رجال و حدیث نگاشته شده است - و در كتاب الذریعه الی تصانیف الشیعه اسامی كتب و در كتاب اسناد المصفی الی آل المصطفی كه هر دو از اثر فكر بكر علامه محترم آقای حاجی شیخ آغا بزرگ تهرانی است نام رجال حدیث نقل شده است. [1] .
[1] الاسناد المصفي الي آل المصطفي چاپ 1356 كه در همان اجازه اي بنگارنده داده اند و اخيرا در سال 1378 تجديد چاپ شده.